Θα ξεκινήσω με μια ιστορία που άκουγα συχνά μεγαλώνοντας. Μια από τις προγιαγιάδες μου παντρεύτηκε στην ηλικία των 13. Καθώς ήταν ακόμη κοριτσάκι δεν είχε ξεκινήσει η περίοδός της. Ο σύζυγός της ήταν πολύ νέος κι αυτός και δεν είχε την παραμικρή ιδέα για την εμμηνόροια. Απαιτούσε να μείνει αμέσως έγκυος. Όπως είναι φυσικό αυτό δεν έγινε ποτέ. Για να τιμωρήσει λοιπόν το κοριτσάκι σύζυγό του που δεν του έδινε ένα παιδί γρήγορα σκέφτηκε το εξής φοβερό: να την υποχρεώνει να μαγειρεύει τεράστιες ποσότητες φαγητού και να καλεί τους άντρες φίλους του για φαΐ. Έπρεπε να είναι στη διάθεσή του να τους σερβίρει χωρίς η ίδια να έχει βάλει μπουκιά στο στόμα της. Το μαρτύριο έλαβε τέλος όταν άρχισε ο κύκλος της και έμεινε έγκυος στο πρώτο της παιδί. Μετά της αναγνωρίστηκε το δικαίωμα του να… ΤΡΩΕΙ.

Η παραπάνω ιστορία εξελίχθηκε στην Ελλάδα στις αρχές του 1900. Την ξαναθυμήθηκα ενώ έψαχνα για πληροφορίες για τη θέση της γυναίκας στην Ιαπωνία του σήμερα. Μόλις είχα πέσει πάνω σε μια δήλωση του υπουργού Υγείας, Εργασίας και Ευημερίας Hakuo Yanagisawa μόλις το 2007 - οι γυναίκες είναι μηχανές αναπαραγωγής. Βλέπετε, σύμφωνα με τις επικρατούσες απόψεις για το φύλο αυτή τη στιγμή στην Ιαπωνία, η συνεισφορά της γυναίκας στην κοινωνία περιορίζεται στη γέννηση και το μεγάλωμα των παιδιών.

Λίγους μόνο μήνες πριν και ενώ σε στάδιο προετοιμασίας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Τόκιο, η Momoko Nojo έτρεξε μια καμπάνια που συγκέντρωσε 150,000 υπογραφές σε μόλις δύο εβδομάδες. Το χάσταγκ #DontBeSilent που δημιούργησε οδήγησε στην παραίτηση του επικεφαλής της Ολυμπιακής επιτροπής Yoshiro Mori για τα σεξιστικά του σχόλια. Ο Mori είχε ισχυριστεί χωρίς ενδοιασμό ότι οι γυναίκες μιλούν πολύ και ότι συμβούλια όπου συμμετέχουν πολλές γυναίκες ‘διαρκούν πάρα πολύ’. Η Nojo χρησιμοποίησε το χάσταγκ της στα σόσιαλ και η ανταπόκριση ήταν τόσο μεγάλη που οδήγησε στην παραίτηση Mori και την αντκατάστασή του από την Seiko Hashimoto, μια γυναίκα πολύ νεότερή του και με επτά ολυμπιακές συμμετοχές στο ενεργητικό της.

Αποφάσισα να το ψάξω κι άλλο. Δεν το χωρούσε το μυαλό μου πως η τρίτη πιο αναπτυγμένη οικονομικά χώρα στον κόσμο εξακολουθεί να διέπεται από τέτοιες αντιλήψεις. Είναι όμως γεγονός. Κι άλλη μια καμπάνια είχε τρέξει το 2019. Η Yumi Ishikawa, μια νεαρή ηθοποιός, συγγραφέας και προσωρινή υπάλληλος, δημιούργησε το #KuToo κίνημα. Πρόκειται για μια καμπάνια διαμαρτυρίας προς την παράλογη απαίτηση που επικρατεί στην Ιαπωνία προς τις γυναίκες εργαζόμενες να φορούν διαρκώς τακούνια την ώρα της εργασίας τους. Και φυσικά, εξελίχθηκε από ένα ζήτημα σχετικό με παπούτσια, σε πολύ μεγαλύτερη συζήτηση γύρω από την Ιαπωνική κουλτούρα. Όπως πάντα οι προεκτάσεις γύρω από το φορέσιμο είναι πολύ μεγαλύτερες από ότι νομίζουμε…

Το γεγονός ότι οι δύο αυτές επιτυχημένες καμπάνιες υποκινήθηκαν από νέες γυναίκες είναι από μόνο του ιδιαίτερα ανατρεπτικό για την πραγματικότητα στην Ιαπωνία. Μια πραγματικότητα που απαιτεί από τους νέους να παραμένουν ήσυχοι και να υποχωρούν μπροστά στους μεγαλύτερους. Αποτέλεσμα αυτής της νοοτροπίας είναι να βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε όλες τις θέσεις ισχύος - τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στον κρατικό μηχανισμό - άνδρες στην ηλικία των 70, 80 ακόμη και 90 ετών. Και φυσικά το χάσμα μεταξύ των φύλων είναι το μεγαλύτερο ανάμεσα τις αναπτυγμένες χώρες.

Ο ρόλος της γυναίκας είναι η υπακοή και η εξυπηρέτηση των άλλων. Η εκπροσώπησή τους είναι πολύ μικρή και φυσικά αποθαρρύνονται από το να διεκδικήσουν θέσεις ισχύος, τόσο στην πολιτική όσο και στις επιχειρήσεις. Το σύνηθες είναι μια γυναίκα να αφήσει τη δουλειά της αφού γεννήσει και να μείνει σπίτι να ασχοληθεί με το μεγάλωμα των παιδιών. Έτσι όμως όλο και λιγότερες νέες γυναίκες αποφασίζουν να δημιουργήσουν οικογένεια και τα ποσοστά των γεννήσεων πέφτουν ραγδαία. Ακόμη λιγότερες αποφασίζουν να τολμήσουν να διαμαρτυρηθούν και να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Σε μια χώρα που ήταν νόμιμο ένας σύζυγος να σκοτώνει τη σύζυγό τους σε περίπτωση απιστίας μέχρι το 1908, το να είσαι φεμινίστ@ ακούγεται το λιγότερο σαν κακόγουστο αστείο σε μια σημαντική μερίδα της Ιαπωνικής κοινωνίας.

Τα πράγματα όμως έχουν αρχίσει και παίρνουν φωτιά. Τα παραπάνω παραδείγματα των νέων γυναικών που τολμούν να παραδεχτούν και να εκφράσουν το θυμό τους έχει δώσει την ώθηση σε πολλές νέες γυναίκες να σκέφτονται την αλλαγή της στάσης τους. Καθώς τώρα όλα τα βλέμματα του πλανήτη θα στραφούν στην Ιαπωνία λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων του Τόκιο ίσως δίνεται η ευκαιρία στους ακτιβιστές και τους υπέρμαχους ανθρωπίνων δικαιωμάτων να επικοινωνήσουν καλύτερα τα κινήματά τους. Θα ήταν πολύ σημαντικό η δημοσιότητα να μετατραπεί σε πλεονέκτημα. Και φυσικά η κυβέρνηση της Ιαπωνίας να ανταποκριθεί υποστηρικτικά.

Η σκέψη μου επιστρέφει στην προγιαγιά και την ιστορία της. Αφού πέρασε μερικές νύχτες κλαίγοντας στο μαξιλάρι της με άδειο στομάχι, πήρε μια απόφαση. Να επιβιώσει. Έτσι αφαιρούσε προσεκτικά κάθε μέρα λίγο φαγητό από την κατσαρόλα με το αγαπημένο βραστό του συζύγου της λίγο πριν αυτό κάνει κρούστα. Και το έτρωγε βιαστικά μόλις τον έβλεπε να στρίβει στη γωνία επιστρέφοντας από τη δουλειά…

Με τρομοκρατεί κάθε φορά η σκέψη του τι έχουν υποστεί οι γυναίκες ανά τους αιώνες, τα καταπιεσμένα συναισθήματα, η βία. Πράγματα που θα έπρεπε να έχουν σταματήσει να συμβαίνουν. Είναι η πατριαρχία που έχει διεισδύσει σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Πρέπει να αρπάζουμε την ευκαιρία και να κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας για να αλλάξει αυτό. Παντού. Ακόμη και στην τρίτη πιο ανεπτυγμένη χώρα του κόσμου…

Πηγές:

Στη φωτογραφία “Women speak out” , τέχνη από τη Franziska Barczyk.

Για περισσότερες πληροφορίες γύρω από το σεξισμό στην Ιαπωνία μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ, εδώ, εδώ και εδώ.